Modern bankacılığın kurucusu, dünyanın en zengin ailelerinden biri olan ve birçok komplo teorisinde adı geçen Rothschild ailesinin kökeni 15. yüzyıla kadar dayanmaktadır. Ancak ailenin kurucusu ve asıl ününü kazandıran kişi olarak Mayer Amschel Rotschild kabul edilir.
Alman Yahudi’si Amschel Moses Rothschild ve eşi Schönche Rothschild’in sekiz çocuğundan biri olan Mayer Amschel Rothschild 1744 yılında, Kutsal Roma – Germen İmparatorluğu sınırları içerisindeki, günümüz Frankfurt şehrinin Judengasse denilen Yahudi gettosunda dünyaya geldi. O dönem Avrupa’da yaygın olan Yahudi karşıtlığı (Antisemitizm) nedeniyle Rothschildler’de diğer Yahudiler gibi, kenar mahalle anlamına gelen Yahudi gettosunda yaşıyorlardı. Yahudilerin, Hıristiyan bayramları gibi bazı önemli günlerde bu gettolardan dışarı çıkması yasaktı. Ailenin soyadı da bu Yahudi gettosunda yaşadıkları evden gelmektedir. Bir Rothschild atası olan Isaac Elchanan’ın Frankfurt’ta yaşadığı evden türetilmiştir. O zamanlar evlere isim vermek yaygın bir uygulamaydı. Elchanan’ın evinin adı “zum Roten Schild” (Kızıl Kalkan), Rothschild adının türetildiği yerdir.
Mayer Amschel on iki yaşında iken babasını çiçek hastalığından kaybetti. Babasının ölümünden sonra Mayer Amschel, 1757 yılında yine kendisi gibi Yahudi olan ve Hannover şehrinde bankacılık yapan Simon Wolf Oppenheimer’ın bürosunda çırak olarak işe başladı. Birçok kısıtlamanın yanında Yahudilerin bazı meslekleri yapması da yasaktı. Tefecilik, bankacılık, faiz gibi meslekler bu kısıtlamanın dışındaydı. Çünkü Hristiyanlıkta faiz ve tefecilik çok büyük bir günahtı, bundan dolayı Hristiyanlar bu işlerle uğraşmıyorlardı. Böylelikle bu sektörler, dinlerinde böyle bir kısıtlama olmayan Yahudilere kaldı. Hannover’de bir süre çalışan Mayer Amschel 1760 yılında Frankfurt’a geri döndü ve kardeşi Calmann‘ın yanında, nadir madeni paralar, madalyalar, antikalar, mücevherler, gravürler ve antika işi yaptı.
Mayer Rothschild bir süre sonra Avrupa sosyetesi tarafından güvenilen ve en önemli antika satıcılarından birisi oldu. Mayer Rothschild bu ünü sayesinde o dönem daha bir prens olan Hessen Kassel Hanedanın prensi IX. William (ya da Wilhelm) ile tanıştı ve prens ile sıkı bir dostluk ilişkisi kurdu. 1769 yılında Prens IX. William Mayer Rothschild’i özel bankeri yaparak, sahip olduğu bütün mülklerinin denetimini ona devretti. Ancak bu iş resmi bir görev değildi sadece kişiye özel bir finans hizmetiydi. Mayer bu işi 1801 yılında resmi olarak atanana kadar devam ettirdi. Rothschild ailesi ilk servetlerini sahip oldukları finansal zekâ ve Prens William’ın servetinin denetimini ellerine almasıyla kazandılar. Mayer Rothschild 1770 yılında ünlü tefeci Kurt Solomon Schnappner’in kızı Guttle Schnappner (kızlık soyadı) ile evlendi.
Rothschild Kardeşler
Mayer’in bu evliliğinden, sırasıyla;
Jeanette (d.1771, kızı),
Amschel Mayer (d.1773, oğlu),
Salomon Mayer (d.1774, oğlu),
Nathan Mayer (d.1777, oğlu),
Isabella (d.1781, kızı),
Babette (d.1784, kızı),
Carl Mayer (d.1788, oğlu),
Julie (d.1790, kızı),
Henriette (d.1791, kızı) ve
James Mayer (d.1792, oğlu) adında beş oğlu ve beş kızı dünyaya geldi. Rothschildler sade ve dindar bir aileydiler. Erkek kardeşler babalarının yanında çalışıyor, kızlar ise genelde ev işleriyle uğraşıyorlardı. Mayer Rothschild kızlarını tanınmış ve kendileri gibi Yahudi kökenli iş adamı, tüccar gibi zengin kişilerle evlendirdi. 1. kızı Jeannette 1795’te Frankfurtlu tüccar Benedikt Moses Worms ile, 2. kızı Isabella 1802’de Frankfurtlu iş adamı Bernhard Juda Sichel ile, 3. kızı Babette 1808’de Siegmund Leopold Beyfus ile, 4. kızı Julie 1811’de Babette’in kayınbiraderi Meyer Levin Beyfus ile, 5. kızı Henriette 1815 yılında Abraham Montefiore ile evlendi. (Abraham Montefiore’nin erkek kardeşi Musa, Nathan Rothschild’ın karısı Hannah Cohen’in kız kardeşi ile evleydi)
Rothschild Aile Şirketinin Avrupa Şubeleri Açılıyor
Erkek çocuklarına ise işi öğretiyor hem de bu yolda ilerlemelerini istiyordu. Mayer Rothschild ilerleyen zamanlarda iş yapmaları için 5 oğlunu Avrupa’nın farklı şehirlerine yollayarak, şubeler açtırdı. Bu sayede Rothschild ailesi Avrupa’da nüfuzunu genişleterek güçlerine güç kattılar ve kıtanın ekonomisinde, siyasetinde ve politikasında rol almaya başladılar.
Ailenin arması sıkılmış bir yumruk ve ailenin kurucusu Mayer A. Rothschild’in beş oğlunu simgeleyen beş oktan olmaktadır. Ayrıca bu oklar İncil’in Psalm: 127 “Bir savaşçının elindeki oklar gibi”bölümüne bir göndermedir. Ailenin sloganı ise armanın altında Latince olarak yer almaktadır: Concordia (Uyum), Integritas, (Dürüstlük), Industria (Girişimcilik)
Mayer A. Rothschild’in oğullarının gittikleri şehirler şu şekildedir. Amschel Mayer Rothschild (Frankfurt/Almanya), Salomon Mayer Rothschild (Viyana/Avusturya), Nathan Mayer Rothschild (Londra/İngiltere), Calmann Mayer Rothschild (Napoli/İtalya), Jakob (ya da James) Mayer Rothschild (Paris/Fransa) Rothschild’ların geliştirdiği bu yeni tarz diğer aileler tarafından da benimsendi. 1906 civarında yazılan Yahudi Ansiklopedisinde (The Jewish Encyclopedia) Rothschild’ler için şunlar yazıyordu:
“Rothschildlerin başlattığı farklı finans merkezlerine aynı ailenin şube açtığı bu teknik kısa zamanda Bischoffsheim, Pereire, Seligman, Lazard gibi aileler ve diğer Yahudi finansörler tarafından takip edildi ve bu finansörler finansa yatkınlıkları ve sağlamlıklarıyla sadece Yahudi çevrelerinde değil, bütün bankacılık sektöründe adlarını duyurdular. Bu sayede Yahudi finansörler 19. yüzyılın ortası ve son çeyreğinde uluslararası finansta gittikçe büyük pay sahibi olmaya başladılar. Bütün bu grubun arkasından gittiği isim ise Rothschildler idi…”
Kardeşler Avrupa’da altın taşımacılığı için temsilciler, sevkiyatcılar ve kuryelerden oluşan bir iletişim ağı geliştirdiler. İletişim ağını Londra’daki Nathan Rothschild yönetiyordu. Aile bu ağ sayesinde politik ve siyasi bilgiler de sağlamaya başladılar. Bu ağ sayesinde aile piyasada ki rakiplerinden bir adım öndeydi. Çünkü yapılacak herhangi bir finansal hamle için doğru ve erken bilgi almak önemliydi.
Nathan Mayer Rothschild
Nathan, kardeşler arasında en girişken olanıydı. O dönem büyümekte olan İngiltere ekonomisinin farkındaydı ve orada kaçırılmayacak fırsatlar olduğunu görüyordu. Nathan 1798 yılında Frankfurt’tan ayrılarak, tekstil sanayisinin merkezi olan İngiltere’nin Manchester şehrine taşındı. Nathan’ın İngiltere’ye geldiği 1800 yılların başlarında Avrupa’da Fransa İmparatoru Napolyon Bonapart önderliğindeki Fransa ile Avrupa devletlerinin oluşturduğu koalisyonlar arasında gerçekleşen Napolyon savaşları başlamıştı. Bu savaş ileriki dönemde ailenin servetini katlayacak önemli bir gelişmeydi.
Burada tekstil işine girerek Avrupa’nın çeşitli yerlerine tekstil ürünleri satmaya başladı. Sürekli çalışan ve işinden başka bir şeyle uğraşmayan Nathan, 1806’da ünlü İngiliz bankacı Levy Barent Cohen’in kızı Hannah Barent Cohen ile evlendi. Nathan ve Hannah çiftinin 4 erkek ve 3 kız olmak üzere toplam 7 çocuğu dünyaya geldi. Çocukların isimleri sırayla şu şekilde;
Charlotte de Rothschild (d.1807, kızı)
Lionel Nathan de Rothschild (d.1808, En büyük oğlu)
Anthony Nathan de Rothschild (d.1810, oğlu)
Nathaniel de Rothschild (d.1812, oğlu)
Hannah Mayer de Rothschild (d.1815, kızı)
Mayer Amschel de Rothschild (d.1818, oğlu)
Louise de Rothschild (d.1820, kızı)
Bu evlilik sayesinde Nathan iş dünyasında önemli bir konum ve bir dizi iş ilişkileri kazandı. 2 yıl sonra yani 1808 yılında kayınpederi Levy Cohen’in ölümünden sonra, 1809’da Londra’daki New Court, St Swithin’s Lane’e taşındı. 1811’de N. M. Rothshild and Sons adlı firmayı kurdu. Bu firma halen aynı adreste hizmet vermektedir.
Rothschild ailesinin kurucusu olan Mayer Amschel Rothschild 19 Ekim 1812’de 68 yaşında hayatını kaybetti. Mayer Amschel ölmeden önce, ailenin servetini korumak için belli kurallar belirleyerek bunlara uyulmasını istemiş, bunu oğullarına vasiyet etmiştir. Belirlenen kurallar şu şekildedir;
Yaşça en büyük erkek evlat ailenin lideri olacak
Çocuklar arasında miras paylaşımı yapılmayacak. Bu sayede para bir bütün olarak kalacak
Aile serveti gizli tutulacak. Ailenin günümüzde de serveti bilinmemektedir, çünkü aile tarafından paylaşılmamaktadır. Dünyanın en zenginleri listesinde bu ailenin hiçbir ferdine rastlayamazsınız. Gizlilik ilkesi ve her şeyin aile içinde halledilmesi ailenin temel ilkesidir
Aile servetinin dışarı çıkmaması ve aile içerisinde kalması için evlilikler kraliyet ve aristokraside yaygın olan ilk ve ikinci derece kuzenlerle veya aile içindeki bireyler arasında yapılacak. Aile içerisinde yapılan birçok evliliğe rastlamaktayız. Örneğin Mayer’in 2. oğlu Salomon Rothschild’in oğlu Anselm Salomon 1826 yılında amcası Nathan Rothschild’ın kızı (yani kuzeni) Charlotte Rothschild ile evlendi. Salomon’un kızı Betty Von Rothschild 1824 yılında en küçük amcası James Mayer Rothschild ile evlendi. James Rothschild’in kızı Charlotte 1842 yılında Nathan Mayer’in oğlu (yani kuzeni) Nathaniel de Rothschild ile evlendi.
Kızlar ve damatlar aile işine karıştırılmayacak
Mayer Amschel Rothschild, Forbes dergisinin “Tüm Zamanların Yirmi En Etkili İş Adamı” listesinde yer almıştır.“Bir ülkenin parasının kontrolünü bana verin, o ülkede kanunları kimin yaptığı umurumda olmaz!” sözünün sahibi de Mayer Rothschild’dır. Bu sözü ile Mayer Rothschild, bir ülkedeki esas iktidarın o ülkenin para birimini, finansal sistemini kontrol edenin olduğunu söylüyor! Bu sözünü takip eden oğulları onun ölümünden sonra daha da güçlenmiş, hükümetlere borç para vermiş, Avrupa’yı bir nevi haraca bağlamış, her iş kolunda faaliyet göstermiş, ABD ve İngiltere Merkez Bankaları üzerinde söz sahibi olmuşlardır.
Napolyon Savaşları ve Waterloo Muharebesi
Napolyon Bonapart, 1799’da gerçekleştirdiği darbe sonucunda Fransa İmparatoru oldu. Ardından Napolyon liderliğindeki Fransa ile Avrupa devletlerinin oluşturdukları müttefik devletler arasında gerçekleşen, Napolyon Savaşları adını alan bir savaş dönemi başladı. Rothschild ailesi de Napolyon Savaşlarını yakından takip etmekte ve ilgilenmekteydi. Napolyon savaşları ailenin servetini katlayan önemli bir gelişmeydi. Bu günümüzde de kimsenin reddedemediği bir gerçektir. 1805’ten itibaren girdiği savaşların çoğunu kazanan Napolyon, Fransız İmparatorluğu’nun sınırlarını genişletmeye başladı. Savaşları art ardına kazandı, Batı Avrupa’nın hemen hemen tümünü kontrol edene kadar yenilgisiz ilerledi. Ancak Rusya’yı fethetme girişimi başarısızlığa uğradı. Bu mağlubiyet sonucu güçlenen müttefikler Paris’e kapılarına dayandılar. Napolyon tahtı bırakarak, müttefikler tarafından Akdeniz’deki Elba adasına sürgüne gönderildi. Sürgünde iken adadan kaçtı ve Fransa’ya döndü. Halkın desteği ile kısa bir sürede tekrar ordunun başına geçti, bunun üzerine İngiltere, Prusya, Avusturya ve Rusya Napolyon’a savaş ilan etti.
18 Haziran 1815 sabahı Napolyon yeni kurduğu ordusunu Belçika’ya soktu. Wellington Dükü’nün İngiltere ve Hollandalılardan oluşan ordusu ile Napolyon’un ordusu karşılaşacak ve gün sona erdiğinde Avrupa’nın tarihi değişecekti. Savaş, Belçika’nın Brüksel kentinin Waterloo köyünün güneyinde gerçekleşti. Savaşta İngilizleri Wellington Dükü, Prusyalıları ise Gebhard Von Blücher komuta etti. Fransa ordusunun üstün gözükmesine rağmen muharebe sonucunda Fransa ağır bir mağlubiyete uğradı. Napolyon teslim oldu ve öleceği 1821 yılına kadar Atlas Okyanus da yer alan Saint Helena adasına sürgüne gönderildi. Waterloo muhaberesi Avrupa tarihi için önemli bir dönüm noktasıdır. Waterloo, 1. Dünya savaşına kadar bütün Avrupa’nın dahil olduğu son büyük savaştır.
Asıl Kazananlar
Savaşı her ne kadar İngiltere kazanmış olsa da asıl kazanan Rothschild ailesi oldu. Aile savaştan önce de zaten belli serveti ellerinde bulunduruyorlardı Napolyon savaşları sürecinde Nathan Rothschild Londra’da İngiltere’nin savaş masraflarını neredeyse tek başlarına üstlenerek önemli rol oynadı. Savaş sürecinde kurdukları iletişim ağı sayesinde İngiltere’nin Avrupa’nın çeşitli yerlerindeki ordularına değerli külçe altınların ulaşmasını sağladılar. Bir yandan savaşı finanse ederken diğer yandan hem İngiltere hem de Fransa hükümetine yüksek faizle borç verdiler.
Aile kurdukları iletişim ağı sayesinde Waterloo savaşının kazanıldığı bilgisi İngiltere’de bulunan Nathan Rothschild’e devletin resmi elçisinden bir gün önce ulaştı. Yazar Frederic Morton’un The Rothschilds, a Family Portrait (Bir Aile Portresi) adlı kitabında olayı şöyle anlatmaktadır.
“Otuz saat boyunca Avrupa’nın kaderi top dumanı içinde asılı kaldı. 19 Haziran 1815’te öğleden sonra geç saatlerde Rothworth adında bir Rothschild ajanı Oostende’de bir tekneye atladı. Elinde, matbaadan hâlâ nemli olan bir Hollanda gazetesi tutuyordu. 20 Haziran’ın şafak vaktinde Nathan Rothschild, Folkstone limanında durdu ve gözünü ilk paragraflarda gezdirdi. Bir an sonra, hükümete Napolyon’un ezildiğini söylemek için Londra’ya gidiyordu (Wellington’un elçisini saatlerce geride bırakarak). Ardından borsaya gitti.”
Borsaya giden Nathan İngiltere’nin savaşı kaybettiği söylentisi yayarak İngiliz borsasında paniğe yol açtı ve elindeki bütün hisseleri satmaya başladı. Bu savaşı Napolyon’un kazandığı izlenimi yarattı. Böylece halk ellerindeki bütün hisseleri satmaya başladı. Bunun sonucunda endeks korkunç bir şekilde düştü. Bu sırada Nathan gizlice satılan bu hisseleri taban fiyattan toplamaya başladı. Birkaç gün sonra Napolyon’un savaşı kaybettiği haberi Londra borsasına bomba gibi düştü. Olayların bu şekilde gerçekleşeceğini tahmin eden Nathan elindeki, taban fiyattan topladığı hisseleri yüksek fiyattan satmaya başladı. Bu taktik sayesinde Rothschild ailesi çok büyük servet elde etti.
Nathan ayrıca İspanya’da bulunan İngiliz ordularını finanse etmek için, Fransa’daki kardeşi Jakob (James) Mayer aracılığı ile altın taşıdı. Bu çabaları, Nathan’a İngiliz Hazinesi’nin temsilcisi unvanını kazandırdı. Rothschild’lere borçlarını ödeyemeyen İngiliz hükümeti sonraları İngiliz Merkez Bankasını aileye devretmek zorunda kaldı. Aile İngiliz parasını basma yetkisini alma şartıyla devretmeyi kabul etti.
Ailenin Avusturya ayağı 1816 yılında Habsburg İmparatoru II. Francis tarafından miras sistemiyle geçen baronluk verilmesiyle Avusturya soylusu ilan edildi. Ailenin İngiliz ayağı da Kraliçe Victoria tarafından soylu ilan edilmiştir. İlk baron Rothschild, Nathan Mayer Rothschild’in torunu Nathaniel Mayer (Natty) de Rothschild’dır.
Hep Hep Ayaklanması
Napolyon, iktidarı döneminde Yahudilerin gettolarda yaşama zorunluluğunu kaldırmış, diğer vatandaş gibi onlara da ibadet, meslek gibi alanlarda bir dizi özgürlükler vermişti. Hatta 1807’de Yahudiliği de Fransa’nın resmi dini ilan etti. Dini, kökeni ne olursa olsun insanların ayrımcılık yapmasını da yasaklamıştı. Napolyon savaşları sırasında ele geçirdiği yerlerde de aynısını uygulamıştır. Bu nedenle Fransa diğer Avrupa devletleri içerisinde Yahudilerin özgürce yaşadığı tek ülkeydi. Ancak Napolyon’un savaşı kaybettikten sonra toplanan Viyana Kongresi’nde Yahudiler görmezden gelindi ve eski sisteme geri dönüldü. Kongre sırasında bazı Yahudi temsilciler özgürleşme talebinde bulundu. Alman akademisyenler ve politikacılar aynı şekilde şiddetli muhalefetle karşılık verdiler. Yahudilerin özgürleşme talebinde bulunmaya başlaması ve Yahudilerin giderek Avrupa’da zenginleşmesi Yahudi karşıtlığını (Antisemitizm) daha da arttı.
Bu Yahudi karşıtlığı 1819 yılının Ağustos ayında Almanya’nın Würzberg kentinde patlak verdi. Öğrenciler tarafından başlatıldığı düşünülen ayaklanma sırasında halk Yahudilere ve Yahudilere ait olan iş yerlerine saldırdı. Birçok Yahudi ayaklanma sırasında şehirden kaçtı. İsyancılar tarafından sürekli olarak kullanılan ve bu yüzden isyanın adı olan Hep kelimesinin kökeni konusunda farklı görüşler yer almaktadır. Bazıları bunun Hierosolyma Est Perdita (“Kudüs kaybedildi”) baş harflerinden türetilen Haçlıların toplanma çığlığı olduğuna inanılıyor. Bununla birlikte, evcil hayvanları, özellikle keçileri sürmek için bir teşvik çığlığı olduğu düşünülmekte.
Askeri birlikler her ne kadar ayaklanmayı bastırmaya gelse de ayaklanma birkaç gün içerisinde Bamberg, Bayreuth, Darmstadt, Karlsruhe, Mannheim, Frankfurt, Koblenz, Köln gibi şehirlere de sıçradı. Ayaklanma sırasında Frankfurt’ta bulunan Rothschild şubesi de zarar gördü. Fakat farklı şehirlerde bulunan Rothschild servetine zarar gelmedi. Ayaklanma zorlukla bastırıldı. Ayaklanma sonucu toplu içi huzursuzluk daha da yoğunlaştı.
Devamı Gelecek…
Kaynak
https://tr.wikipedia.org/wiki/Rothschild_ailesi
https://family.rothschildarchive.org/people
Frederic Morton, The Rothschilds, a Family Portrait
The Jewish Encyclopedia
Bir Önceki Yazımız İçin Tıklayınız
Kopyala yapıştır değilse güzel bir ćalışma olmuş,teşekkürler..